“Sülh kəsişməsi”: ABŞ da Zəngəzur dəhlizinə maraq göstərir

ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə müavini Ceyms O'Brayen Ermənistanla ikitərəfli əlaqələr çərçivəsində müxtəlif sahələrdə yardımın olduğunu təsdiqləyib.

Ceyms O'Brayen bu barədə İrəvanda keçirilən ABŞ-Ermənistan Strateji Dialoqunun iclasında deyib.

Onun sözlərinə görə, Ermənistanda iqtisadiyyat son illər aktiv şəkildə inkişaf edir və bu, regionda öz tempi ilə diqqət çəkir.

Amerikalı diplomat əlavə edib ki, aprelin 5-də Brüsseldə keçirilən görüşdə Ermənistanın qlobal iqtisadiyyatda payının artırılması üçün geniş perspektivlərin olduğu qeyd edilib:

“Ölkələrimiz bu gün gömrük sektorunda məlumat mübadiləsinə dair saziş imzalayacaq. Bu, gələcək illərdə ticarəti və biznesi asanlaşdıracaq. Bu, Brüsseldə müzakirə edilən vədlərin bir hissəsidir”.

ABŞ rəsmisinin sözlərinə görə, Ermənistanda baş verən siyasi proseslər xalqın demokratik istəklərini əks etdirir:

“Biz Ermənistan Respublikası hökumətinin hakimiyyətini yerləşdirməklə qismən bizim köməyimizlə atdığı addımlardan məmnunuq. Bura qanunun ön planda olması, korrupsiyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsi və insanlara öz fikirlərini bildirmək imkanı verilməsi daxildir. Biz həm hökumət, həm də yerli səviyyədə çalışaraq bütün bu addımları asanlaşdırırıq”.

Əhəmiyyətli işlərin gözlənildiyini söyləyən O'Brayen ABŞ-nin İrəvan üçün üç ən vacib sahəni - təhlükəsizlik, rifah, demokratiyanı başa düşdüyünü və təşviq etdiyini deyib.

“Biz həmçinin, Mərkəzi Asiyadan Aralıq dənizinə qədər regionda davamlı sülhün bərqərar olması, iqtisadi imkanların genişləndirilməsi səylərini təşviq edirik. Ermənistanla Azərbaycan arasında davamlı sülh yaranarsa, bu imkanlar daha da genişlənəcək. Bu baxımdan, biz səylərə töhfə verməkdən məmnunuq”, - deyə Dövlət katibinin müavini bildirib.

O, Amerika tərəfinin ədliyyədən müdafiəyə qədər müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə hazır olduğunu deyib.

Dövlət katibinin müavini qeyd edib ki, ərzaq təhlükəsizliyi baxımından Ermənistan öz ehtiyaclarını ödəmək məsələsini həll etməlidir və ABŞ bu işdə kömək etməyə hazırdır.

“Əməkdaşlıq keçmişdən daha dərin və güclüdür. Strateji dialoqun strateji komissiya səviyyəsinə yüksəldilməsi planları var ki, bu da daha dərin əməkdaşlığa imkan yaradacaq, bunu müşayiət edən nümayəndə heyətinin iştirakı sübut edir”, - O’Brayen qeyd edib.

Erməni mətbuatı yazır ki, dövlət katibinin müavininin qeyd etdiyi “Mərkəzi Asiyadan Aralıq dənizinə qədər iqtisadi imkanlar” Orta Dəhlizdən başqa bir şey deyil:

“Ermənistana gəldikdə isə, görünür, söhbət Türkiyədən Azərbaycana (Naxçıvan MR) və Ermənistanın Zəngəzur (Sünik) bölgəsindən keçən yoldan gedir. Bakı və Ankara Zəngəzur dəhlizinə xüsusi statusun verilməsini tələb edirlər.

Ceyms O'Brayenin İrəvana səfəri çərçivəsində Zəngəzur dəhlizi məsələsini müzakirə etməsi diqqəti cəlb edib. Bu da öz növbəsində, ABŞ-ın Zəngəzur dəhlizinə marağının artması ilə bağlı suallar yaradıb.

Rəsmi Vaşinqtonun bölgədə nəqliyyat və kommunikasiya marşrutlarının açılmasına marağı Ermənistanın blokada vəziyyətindən çıxmaq istəyi ilə bağlıdır. Çünki Ermənistanın blokadada qalması bu ölkənin Rusiyadan asılılığını şərtləndirir. Ermənistanın Rusiyanın təsir dairəsindən çıxması və Qərbə inteqrasiyasını təmin etmək üçün yeganə vasitə Azərbaycanla sülüh müqaviləsinin imzalanması və Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşmasından keçir.

Bundan sonra Ermənistanın Azərbaycan üzərindən şərqə, yəni Mərkəsi Asiya və Çinin ticarət yollarına, Türkiyə vasitəsilə Avropa bazarlarına çıxış imkanları yaranacaq. Sərhədlərin açılması Türkiyə və digər Qərb şirkətlərinin Ermənistan iqtisadiyyatına investisiyalarının cəlb edilməsinə gətirib çıxara bilər.

Xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın Ceyms O'Brayenlə görüşdə Ermənistan iqtisadiyyatının diversifikasiyası məsələsini qaldırması da Paşinyan hakimiyyətinin Rusiyanın iqtisadi asılılığından xilas olmaq barədə düşündüyünü təsdiq edir.

Doğrudur, sanksiyalara məruz qalan Rusiyanın Ermənistan üzərindən həyata keçirdiyi gizli ticarət əməliyyatları iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin 9 milyard dolları ötməsinə səbəb olub. Bu isə həm İrəvanı, həm də Moskvanı qane edir. Lakin həm Paşinyan hakimiyyətinə, həm də Qərbə yaxşı məlumdur ki, Rusiyanın siyasi təsir dairəsindən çıxmaq üçün Ermənistan Moskvadan iqtisadi asılılığına son qoymalıdır.

Ermənistan iqtisadiyyatını daha rentabelli edə biləcək vasitə isə bu ölkənin tranzit haqlarından əldə edə biləcəyi maliyyə vəsaitləridir. Ermənistanın coğrafi mövqeyinə görə gələcəkdə regionun logistika şəbəkəsinin mərkəzində mühüm yer tuta bilər. Bu da Ermənistanın dövlət büdcəsini “Orta dəhliz”in Cənubi Qafqazdan keçən hissəsindən əldə etdiyi gəlirlər hesabına təmin etməyə imkan yaratmış olar.

Ararat Mirzoyan ABŞ Dövlət katibinin müavini ilə görüşdə Ermənistanın suverenlik, ölkələrin bərabərliyi və qarşılıqlılıq əsasında bütün regional kommunikasiyaların açılmasında maraqlı olduğunu, bunun təmsil etdiyi hökumət tərəfindən irəli sürülən “Sülh kəsişməsi” layihəsində öz əksini tapdığını deyib.

Ancaq rəsmi İrəvan “Sülh kəsişməsi”ni Zəngəzur dəhlizinə alternativ kimi irəli sürməklə nəqliyyat-kommunikasiya marşrutlarının açılmasına mane olur. Çünki Zəngəzur dəhlizi Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında əlaqənin təmin edilməsini nəzərdə tutur.

Ermənistan 2020-ci il 10 noyabr Bəyanatının 9-cu bəndinə əsasən bu öhdəliyi yerinə yetirməkdən yayınır. “Sülh kəsişməsi” isə Ermənistanın region dövlətləri ilə, o cümlədən Azərbaycan və Türkiyə ilə nəqliyyat-kommunikasiya əlaqələrinin qurulması layihəsidir. Lakin Zəngəzurdan keçən dəmir yolu və avtomobil yolları açılmasa, digər istiqamətlərdə bu şəbəkənin reallaşmasından danışmaq mümkün deyil.

Ona görə də Ermənistan “Sülh kəsişməsi”ni işə salmaq üçün Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri qaydaya salmalıdır. Ermənistanın Konstitusiyasında və digər qanunvericilik aktlarında Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı rəsmən ərazi iddiaları irəli sürülür. Azərbaycanın 4 kəndi hələ də Ermənistanın işğalı altındadır. Ermənistan Azərbaycana qarşı ərazi iddilarına hüquqi baxımdan xitam verməkdən və sülh müqaviləsindən yayınır.

Yəni Ermənistanın Qərbə çıxış imkanlarının olmaması Rusiyanın təzyiqləri fonunda siyasi həlqənin Paşinyan hakimiyyəti ətrafında daralmasına səbəb olur. Ceyms O'Brayen İrəvana səfəri zamanı çox güman ki, Paşinyan hökumətini sülhə nail olmaq üçün güzəştlərin vacibliyinə inandırmağa çalışıb.

Müşfiq Abdulla
“Cebhe.info”

Tarix: 12-06-2024, 15:00 Oxunub: 30